Objekt des Monats

aus dem Museum der Sternwarte Kremsmünster

August 2014



Jacquin, Flora Austriaca
Jacquin, Nicolaus J. v., Florae Austriacae ... Icones, 5 Bde.
Leder, Pappe, Papier
Größe: 48 x 31 cm Sign.: VI 2
Foto: P. Amand Kraml


Jacquin, Nicolaus Joseph von, Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum ... Icones

Bei der Beschreibung der Sammlungen in der Abtei zur Zeit von Abt Erenbert III. Meyer schreibt Carl von Moll: An dieses Zimmer stößt ein anderes, in dem die Handbibliothek des Hrn. Abts aufgestellt ist. Hier zeichnen sich vorzüglich die kostbaren botanischen Werke des Hrn. Prof. Jacquin aus. (MOLL, 321)

Nicolaus Joseph von Jacquin (1727-1817) wurde in Leiden geboren und kam 1769 als Professor für Chemie und Botanik und als erster Direktor des Botanischen Gartens an die Universität Wien. Seine Autorität trug viel zur Etablierung des Linnè'schen Systems in der Botanik in der Habsburger Monarchie bei.

Unser botanisches Prachtwerk erschien in fünf Bänden mit je hundert herrlichen Kupferstichtafeln. Abt Erenbert kaufte zumindest die ersten Bände über Vermittlung des Ex-Jesuiten und späteren Erzbischofs von Wien Sigismund Anton von Hohenwart (1730-1820). Hohenwart blieb nach der Aufhebung des Jesuitenordens 1773 Regens des Nordico in Linz. Dr. Franz Speta verdanke ich den Hinweis, dass aus dem Briefwechsel zwischen Hohenwart und Jacquin hervorgeht, dass bei einer der Lieferungen nach Kremsmünster eine Lage fehlte oder fehlerhaft war; außerdem, dass man in Kremsmünster im Gegensatz zu einem anderen Kloster in Oberösterreich mit der Zahlung pünktlich war.
Wie man an den Prägestempeln der Einbände gut erkennen kann, wurden die fünf Bände bei uns in Leder gebunden. Die auf den vorderen Buchdeckeln beigefügten Jahreszahlen zeigen uns, wann die Bände gebunden wurden:

Band Erscheinungsjahr Prägstempel
I
1773
1773
II
1774
1775
III
1775
1776
IV
1776
1778
V
1778
1779



Um das Auffinden der einzelnen Abbildungen zu erleichtern, haben wir den Index aus dem Band V zusammengestellt. Diese Übersicht stellen wir hier gerne zur allgemeinen Verfügung. Die Zahlen geben die Tafeln an. Da die Tafeln in Centurien in den Bänden gedruckt sind, erübrigt sich die Bandangabe. Der Stern [*] hinter der Zahl verweist auf die Tafeln im Anhang des Band V.

Achillea atrata 77
Achillea Clavennae 76
Achillea moschata 33*
Aconitum Anthora 382
Aconitum Cammarum 424
Aconitum lycotonum 380
Aconitum Napellus 381
Adonis apennina 44
Adonis flammea 355
Adonis miniata 354
Agaricus alliaceus 82
Agaricus niveus 288
Agaricus ostreatus 104
Agaricus pseudoboletus 41
Allium angulosum 423
Allium flavum 141
Allium multibulbosum 10
Allium Victorialis 216
Althaea cannabina 101
Althaea hirsuta 170
Alyssum calycinum 338
Alyssum montanum 37
Anastatica syriaca 6
Andropogon Ischaemum 384
Androsace elongata 330
Androsace lactea 333
Androsace maxima 331
Androsace villosa 332
Anemone alpina 84
Anemone narcissiflora 159
Anthemis alpina 30*
Anthemis austriaca 444
Anthericum ramosum 161
Anthericum serotinum 38*
Anthyllis montana 334
Antirrhinum alpinum 58
Antirrhinum genistifolium 244
Arabis bellidifolia 280
Arabis pumila 281
Arabis Turrita 11
Arenaria austriaca 270
Arenaria fasciculata 182
Arenaria laricifolia 272
Arenaria liniflora 445
Arenaria verna 404
Aretia alpina 18*
Arnica Doronicum 92
Arnica scorpioides 349
Artemisia austriaca 100
Artemisia glacialis 35*
Artemisia pontica 99
Artemisia spicata 34*
Aster alpinus 88
Aster Amellus 425
Astragalus austriacus 195
Astragalus Cicer 251
Astragalus montanus 167
Astragalus Onobrychis 38
Astragalus pilosus 51
Astrantia carniolica 10*
Astrantia Epipactis 11*
Athamanta Cervaria 69
Athamanta cretensis 62
Athamanta Libanotis 392
Athamanta Oreoselinum 68
Atragene alpina 241
Atropa Belladonna 309
Betonica Alopecuros 78
Biscutella laevigata 339
Boletus cinnabarinus 304
Boletus ramosissimus 172
Boletus rugosus 169
Brassica austriaca 283
Brassica orientalis 282
Bryonia dioica 199
Bunias Erucago 340
Buphthalmum salicifolium 370
Bupleurum falcatum 158
Bupleurum Gerardi 256
Cacalia alpina 234
Cacalia tomentosa 235
Campanula alpina 118
Campanula pulla 285
Campanula sibirica 200
Campanula thyrsoides 411
Cardamine resedifolia 21*
Cardamine trifolia 27
Carduus acanthoides 249
Carduus canus 42 & 43
Carduus defloratus 89
Carduus eriophorus 171
Carduus Erysithales 310
Carduus mollis 18
Carduus Personata 348
Carduus rivularis 91
Carduus serratuloides 127
Carduus tartaricus 90
Carex praecox 446
Carpesium cernuum 204
Carum Carvi 393
Caucalis daucoides 157
Caucalis grandiflora 54
Centaurea montana 371
Centaurea paniculata 320
Cerinthe minor 124
Chaerophyllum aromaticum 150
Chaerophyllum aureum 64
Chaerophyllum bulbosum 63
Chaerophyllum hirsutum 148
Chaerophyllum sylvestre 149
Chaerophyllum temulum 65
Cheiranthus alpinus 75
Cheiranthus erysimoides 74
Cherleria sedoides 284
Chondrilla juncea 427
Chrysanthemum corymbosum 379
Cineraria cordifolia 176 & 177
Cineraria crispa 178
Cineraria integrifolia 179 & 180
Cineraria longifolia 181
Cistus canus 277
Cistus Fumana 252
Cistus oelandicus 399
Clematis erecta 291
Clematis integrifolia 363
Clematis Vitalba 308
Cochlearia Draba 315
Conium maculatum 156
Convallaria latifolia 232
Convolvulus Cantabrica 296
Coronilla coronata 95
Coronilla minima 271
Crataegus Chamaemespilus 231
Crataegus monogyna 292
Crataegus Oxyacantha 292
Crataegus torminalis 443
Crepis austriaca 441
Crocus vernus 36*
Cyclamen europaeum 401
Cyperus pannonicus 6*
Cytisus austriacus 21
Cytisus capitatus 33
Cytisus Laburnum 306
Cytisus nigricans 387
Cytisus purpureus 48*
Cytisus supinus 20
Daphne Cneorum 426
Daphne Laureola 183
Dentaria enneaphylla 316
Dianthus alpinus 52
Dianthus virgineus 15*
Dictamnus albus 428
Digitalis ochroleuca 57
Dipsacus laciniatus 403
Dipsacus pilosus 248
Dipsacus sylvestris 402
Doronicum austriacum 130
Doronicum Bellidiastrum 400
Doronicum Pardalianches 350
Draba aizoides 192
Draba hirta 432
Draba pyrenaica 228
Echium altissimum 16*
Echium rubrum 3*
Erica carnea 32
Eryngium campestre 155
Eryngium planum 391
Erysimum cheiranthoides 23
Erysimum hieracifolium 73
Erysimum repandum 22
Erythronium dens canis 9*
Euonymus latifolius 289
Euonymus verrucosus 49
Euphorbia carniolica 14*
Euphorbia cyparissias 435
Euphorbia dulcis 213
Euphorbia epithymoides 344
Euphorbia falcata 121
Euphorbia Gerardiana 436
Euphorbia platycarpos 376
Euphorbia saxatilis 345
Euphorbia segetalis 450
Euphorbia sylvatica 375
Euphrasia lutea 398
Ferula nodiflora 5*
Fritillaria meleagris 32*
Galanthus nivalis 313
Galium austriacum 80
Galium glaucum 81
Galium rotundifolium 94
Galium scabrum 422
Genista pilosa 208
Genista sagittalis 209
Gentiana acaulis 135
Gentiana asclepiadea 328
Gentiana campanulata 29*
Gentiana ciliata 113
Gentiana cruciata 372
Gentiana pannonica 136
Gentiana pumila 302
Gentiana punctata 28*
Geum montanum 373
Geum reptans 22*
Globularia cordifolia 245
Globularia nudicaulis 230
Gnaphalium Leontopodium 86
Gypsophila paniculata 1*
Gypsophila repens 407
Hedysarum obscurum 168
Hedysarum Onobrychis 352
Heliotropium europaeum 207
Helleborus hyemalis 202
Helleborus niger 201
Helleborus viridis 106
Heracleum angustifolium 173
Heracleum austriacum 61
Heracleum elegans 175
Heracleum longifolium 174
Hesperis inodora 347
Hesperis tristis 102
Hieracium alpestre 191
Hieracium aurantiacum 410
Hieracium chondrilloides 429
Hieracium incanum 287
Hieracium intybaceum 43*
Hieracium molle 119
Hieracium montanum 190
Hieracium porrifolium 286
Hieracium pumilum 189
Hieracium stipitatum 293
Hieracium villosum 87
Hippocrepis comosa 431
Hyacinthus comosus 126
Hyacinthus racemosus 187
Hydnum gelatinosum 239
Hypericum barbatum 259
Hypnum aquaticum 290
Hyssopus officinalis 254
Inula Bubonium 19*
Inula ensifolia 162
Inula germanica 134
Inula hirta 358
Inula oculus Christi 223
Iris graminea 2
Iris pumila 1
Iris sibirica 3
Iris spuria 4
Iris variegata 5
Isopyrum thalictroides 105
Juncus Jacquini 221
Lactuca saligna 250
Laserpitium aquilegiaefolium 147
Laserpitium latifolium 146
Laserpitium prutenicum 153
Laserpitium silaifolium 44*
Laserpitium siler 145
Lavatera thuringiaca 311
Leontodon alpinum 93
Leontodon aureum 297
Leontodon hastile 164
Leonurus Marrubiastrum 405
Lepidium alpinum 137
Lepidium perfoliatum 346
Lepidium petraeum 131
Leucoium aestivum 203
Leucoium vernum 312
Lichen aeruginosus 275
Ligusticum austriacum 151
Ligusticum peloponnesiacum 13*
Lilium bulbiferum 226
Lilium chalcedonicum 20*
Lilium Martagon 351
Linum alpinum 321
Linum austriacum 418
Linum flavum 214
Linum hirsutum 31
Linum tenuifolium 215
Lithospermum purpurocaeruleum 14
Locus siliquosus 361
Lonicera alpigena 274
Lonicera caerulea 17*
Lonicera Caprifolium 357
Lonicera nigra 314
Loranthus europaeus 30
Lycoperdon cancellatum 17
Lycoperdon ramosum 224
Lycopodium helveticum 196
Lycopsis pulla 188
Lysimachia, punctata 366
Lythrum Hyssopifolia 133
Lythrum virgatum 7
Marrubium peregrinum 160
Melittis Melissophyllum 26
Mentha austriaca 430
Mespilus Amelanchier 300
Meum Athamanticum 303
Moenringia muscosa, 449
Mucor miniatus 299
Myagrum austriacum 111
Myagrum perenne 414
Myagrum saxatile 128
Nepeta nuda 24
Nepeta pannonica 129
Oenanthe pimpinelloides 394
Ononis minutissima 240
Ononis rotundifolia 49*
Onosma echioides 295
Orchis abortiva 193
Orchis coriophora 122
Orchis fusca 307
Orchis globosa 265
Orchis odoratissima 264
Orchis ornithis 138
Orchis pallens 45
Orchis pyramidalis 266
Orchis sambucina 108
Ornithogalum nutans 301
Ornithogalum pyrenaicum 103
Ornithogalum umbellatum 343
Orobanche purpurea 276
Orobus pannonicus 39
Paederota Bonarota 39*
Papaver alpinum 83
Papaver dubium 25
Pedicularis foliosa 139
Pedicularis incarnata 140
Pedicularis recutita 258
Pedicularis rostrata 205
Pedicularis verticillata 206
Peltaria alliacea 123
Peucedanum alsaticum 70
Peucedanum Silaus 15
Peziza coccinea 163
Phaca frigida 166
Phellandrium Mutellina 56
Phleum schoenoides 7*
Phyteuma comosum 50*
Phyteuma orbiculare 437
Pimpinella major 396
Pimpinella orientalis 397
Pimpinella pumila 28
Pimpinella Saxifraga 395
Polycnemum arvense 365
Polygala amara 412
Polygala Chamaebuxus 233
Polygala major 413
Potentilla alba 115
Potentilla caulescens 220
Potentilla Clusiana 116
Potentilla nitida 25*
Potentilla recta 383
Potentilla rupestris 114
Potentilla supina 406
Prenanthes purpurea 317
Prenanthes viminea 9
Primula Auricula 415
Primula carniolica 4*
Primula glutinosa 26*
Primula integrifolia 327
Primula longiflora 46*
Primula minima 273
Primula villosa 27*
Prunella grandiflora 377
Prunella laciniata 378
Prunus Mahaleb 227
Pyrus Cydonia 342
Pyrus nivalis 107
Ranunculus alpestris 110
Ranunculus falcatus 48
Ranunculus illyricus 222
Ranunculus nivalis 325 & 326
Ranunculus Thora 442
Reseda lutea 353
Reseda Phyteuma 132
Rhamnus saxatilis 53
Rhododendrum Chamaecistus 217
Rhododendrum ferrugineum 255
Rhododendrum hirsutum 98
Rhus Cotinus 210
Ribes alpinum 47
Rosa alpina 279
Rosa collina 197
Rosa pumila 198
Rosa rubiginosa 50
Salix arbuscula 408
Salix fusca 409
Salix serpillifolia 298
Salsola prostrata 294
Salvia Aethiopis 211
Salvia austriaca 112
Salvia sylvestris 212
Saponaria ocymoides 23*
Satyrium Epipogium 84
Satyrium hircinum 367
Satyrium nigrum 368
Satyrium repens 369
Saxifraga Aizoon 438
Saxifraga Androsacea 389
Saxifraga aspera 31*
Saxifraga caesia 374
Scabiosa ochroleuca 439
Scabiosa sylvatica 362
Scandix Anthriscus 154
Scandix Cerefolium 390
Scandix infesta 46
Scandix odorata 37*
Scandix Pecten 263
Scilla amoena 218
Scilla bifolia 117
Scirpus romanus 448
Scorzonera humilis 36
Scorzonera laciniata 356
Scorzonera parviflora 305
Scorzonera purpurea 35
Sedum atratum 8
Sedum hispanicum 47*
Selinum austriacum 71
Selinum Carvifolia Chabraei 72
Selinum Carvifolia Linnaei 16
Selinum sylvestre 152
Sempervivum montanum 41*
Sempervivum arachnoideum 42*
Sempervivum globiferum 40*
Sempervivum hirtum 12
Senecio abrotanifolius 79
Senecio Doria 185
Senecio Doronicum 45*
Senecio nemorensis 184
Senecio sarracenicus 186
Senecio tenuifolius 278
Serratula pygmaea 440
Seseli annuum 55
Seseli glaucum 144
Seseli Hippomarathrum 143
Sideritis montana 434
Silene alpestris 96
Silene conica 253
Silene pumilio 2*
Silene quadrifida 120
Sisymbrium austriacum 262
Sisymbrium columnae 323
Sisymbrium Irio 322
Sisymbrium Loeselii 324
Sisymbrium strictissimum 194
Sium angustifolium 67
Sium Falcaria 257
Sium latifolium 66
Sium repens 260
Soldanella alpina 13
Sorbus domestica 447
Stachys annua 360
Stachys germanica 319
Stachys recta 359
Swertia perennis 243
Symphytum tuberosum 225
Teucrium supinum 417
Thalictrum aquilegifolium 318
Thalictrum majus 420
Thalictrum minus 419
Thalictrum nigricans 421
Thesium alpinum 416
Thlaspi alpinum 238
Thlaspi montanum 237
Thlaspi perfoliatum 337
Thlaspi saxatile 236
Thymus alpinus 97
Tordylium Anthriscus 261
Tordylium maximum 142
Tordylium nodosum 24*
Tozzia alpina 165
Tragopogon major 29
Trifolium alpestre 433
Trifolium flexuosum 386
Trifolium ochroleucum 40
Trifolium rubens 385
Tussilago alpina 246
Tussilago discolor 247
Tussilago sylvestris 12*
Valeriana elongata 219
Valeriana montana 269
Valeriana saxatilis 267
Valeriana tripteris 268
Veratrum album 335
Veratrum nigrum 336
Verbascum phoeniceum 125
Veronica montana 109
Veronica multifida 329
Veronica Pseudochamaedrys 60
Veronica urticaefolia 59
Viburnum Lantana 341
Vicia Gerardi 229
Vicia pannonica 34
Vicia pisiformis 364
Vicia serratifolia 8*
Viola alpina 242
Viola mirabilis 19
Xeranthemum annuum 388



Quellen und Literatur:


JACQUIN, Nicolaus Joseph 1773: Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum in Austriae Archiducatu sponte crescentium Icones, ad vivum coloratae, et descriptionibus ac Synonymis illustratae Vol. I., Wien

JACQUIN, Nicolaus Joseph 1774: Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum in Austriae Archiducatu sponte crescentium Icones, ad vivum coloratae, et descriptionibus ac Synonymis illustratae Vol. II., Wien

JACQUIN, Nicolaus Joseph 1775: Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum in Austriae Archiducatu sponte crescentium Icones, ad vivum coloratae, et descriptionibus ac Synonymis illustratae Vol. III., Wien

JACQUIN, Nicolaus Joseph 1776: Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum in Austriae Archiducatu sponte crescentium Icones, ad vivum coloratae, et descriptionibus ac Synonymis illustratae Vol. IV., Wien

JACQUIN, Nicolaus Joseph 1778: Florae Austriacae sive Plantarum Selectarum in Austriae Archiducatu sponte crescentium Icones, ad vivum coloratae, et descriptionibus ac Synonymis illustratae Vol. V., Wien

KRAML, Amand, 2010: Botanisches Sammeln in Kremsmünster. Vom Apothekergarten zur Verbreitungsdatenbank, in: Klösterliche Sammelpraxis in der Frühen Neuzeit, hrsg. v. Georg Schrott und Manfred Knedlik, Nordhausen, 325-362

MOLL, Karl Ehrenbert von 1783: Briefe an den Herrn Professor Heinrich Sander in Karlsruhe über eine Reise von Kremsmünster nach Moßheim im Salzburgischen. Im Herbste 1780, Erste Abteilung. Reise bis Salzburg, in: Bernoulli, Johann, Sammlung kurzer Reisebeschreibungen und anderer zur Erweiterung der Länder- und Menschenkenntnis dienender Nachrichten, Jg. 1783, 11. Bd. Berlin, 283-358

NISSEN, Claus 1966: Die Botanische Buchillustration. Ihre Geschichte und Bibliographie. Durchgesehener und verbesserter Abdruck der zweibändigen Erstauflage ergänzt durch ein Supplement, Stuttgart

ZEROBIN J. 1996: Briefe des Sigismund Anton Graf HOHENWART, Regens der Nordischen Stiftung, an seinen Freund Nikolaus Joseph VON JACQUIN, verfaßt zu Linz in den Jahren 1773 bis 1776. - Unveröff. Manuskript, Linz.



Zurück zur Homepage
Objekte früherer Monate
(c) P. Amand Kraml 2014-10-15
Letzte Änderung: 2021-09-16